De kern van de socratische dialoog

De Socratische methode, die haar oorsprong vindt in het oude Griekenland en is vernoemd naar de filosoof Socrates, is een unieke dialoogtechniek die streeft naar dieper inzicht en begrip door middel van vragen. In plaats van rechtstreekse antwoorden te geven, moedigt deze methode deelnemers aan om hun eigen overtuigingen en wereldbeeld kritisch te evalueren, waardoor een fundament van zelfreflectie en kritisch denken wordt gelegd.

Nieuw denken

Kern van een socratische dialoog is zelfonderzoek: Ken u zelf. In gesprek met anderen en onder begeleiding van een gespreksleider onderzoek je welke waarden en principes richtinggevend zijn in je leven. Voor dat onderzoek is een open houding nodig:

  1. luisteren en niet meteen je mening geven

  2. vragen stellen vanuit het besef dat je het antwoord niet weet

  3. opschorten van je oordeel

  4. maak ruimte voor nieuw denken (ga voorbij aan het oude)

Vrije kunsten

Bij Socrates in Sneek verkennen we 3 vrije kunsten: Dialectica, retorica en grammatica (onderzoeken, overtuigen en schrijven).

Dialectica

Een dialoog is een bijzondere vorm van gesprek, namelijk een onderzoeksgesprek. Een dialoog voeren is een kunst, een discipline, die eisen stelt aan de deelnemers, een zekere bekwaamheid vergt en een bepaalde houding. Niet ieder gesprek is een dialoog. Een dialoog is een expliciet, gezamenlijk onderzoek. Het is het gesprek over wie 'wij' zijn en wat 'wij' te doen hebben in optima forma.

Retorica

Retorica is de kunst van het vrijmoedig in inspirerend spreken. Argumentaties ondersteunen met indringende voorbeelden. ze raken de kern. Ze raken de ander. Bijzaken schuiven naar de achtergrond. De een moedigt de ander aan. Ieder voelt zich verantwoordelijk om alle aspecten van een vraagstuk tot hun recht te laten komen.

Grammatica

Gramma betekent letterlijk inkerven. Grammatica is de kunst van het 'kerven', het schrijven. Het is het vermogen woorden te vinden die een indruk achterlaten, een afdruk van de geest, alsof ze erin gekrast worden. Woorden met zeggingskracht raken in ons geheugen gegrift.

Uit: Vrije ruimte, praktijkboek. Jos Kessels, Erik Boers en Pieter Mostert